|
Sentencje łacińskie i greckie:
MATER
NOSTRA,
czyli co zawdzięczamy antykowi Morza
Śródziemnego:
Topograficzny
Słownik Starożytnego Rzymu:
|
|
|
Zaimek:
nikt, nic
nemo,
nihil
|
|
N.
|
nemo
|
nihil
|
|
G.
|
nullíus
|
nullíus rei
|
|
D
|
némini
|
nulli rei
|
|
Acc.
|
néminem
|
nihil
|
|
Abl.
|
nullo
|
nullā re
|
| |
|
|
Zaimek: nikt,
ani jeden
oÙde…j, oÙdem…a, oÙdšn
|
|
N.
|
oÙde…j
|
oÙdem…a
|
oÙdšn
|
|
G.
|
oÙdenÒj
|
oÙdemi©j
|
oÙdenÒj
|
|
D
|
oÙden…
|
oÙdemi´
|
oÙden…
|
|
Acc.
|
oÙdšna
|
oÙdem…an
|
oÙdšn
|
|
|
X
|
|
Zaimek: żaden,
żadna, żaden
nullus,
nulla, nullum
|
|
N.
|
nullus
|
nulla
|
nullum
|
|
G.
|
nullíus
|
nullíus
|
nullíus
|
|
D
|
nulli
|
nulli
|
nulli
|
|
Acc.
|
nullum
|
nullam
|
nullum
|
|
Abl.
|
nullo
|
nulla
|
nullo
|
|
|
|
N.
|
nulli
|
nullae
|
nulla
|
|
G.
|
nullorum
|
nullarum
|
nullorum
|
|
D
|
nullis
|
nullis
|
nullis
|
|
Acc.
|
nullos
|
nullas
|
nulla
|
|
Abl.
|
nullis
|
nullis
|
nullis
|
|
|
|
|
Zaimek: żaden,
żadna, żaden
mhde…j, mhdem…a, mhdšn
|
|
N.
|
mhde…j
|
mhdem…a
|
mhdšn
|
|
G.
|
mhdenÒj
|
mhdemi©j
|
mhdenÒj
|
|
D
|
mhden…
|
mhdemi´
|
mhden…
|
|
Acc.
|
mhdšna
|
mhdem…an
|
mhdšn
|
|
|
X
|
Zaimki nieokreślone –
pronomina indefinita
|
|
W znaczeniu rzeczownym
|
W znaczeniu przymiotnym
|
|
Ali-quis, ali-quid; quis, quid – ktoś, coś
Quis-quam, quid-quam (quicquam) – ktoś, coś
Qui-dam,
quae-dam, quiddam – pewien, jakiś
Quis-que,
quid-que – każdy
Unus-quis-que,
unum-quid-que – każdy z osobna
Qui-vis,
quae-vis, quid-vis – ktokolwiek, cokolwiek
Qui-libet,
quae-libet, quid-libet – ktokolwiek, cokolwiek
|
Ali-qui, ali-qua, ali-quod; qui, quae, quod – jakiś
Ullus, ulla,
ullum – jakiś
Qui-dam, quae-dam,
quod-dam – pewien, niejaki, jakiś
Quis-que, quae-que, quod-que – każdy
Unus-quis-que, una-quae-que, unum-quod-que – każdy z osobna
Qui-vis, quae-vis, quod-vis – którykolwiek
Qui-libet, quae-libet,
quod-libet – którykolwiek
|
|
Zaimki nieokreślone –
pronomina indefinita
|
|
W znaczeniu rzeczownym
|
W znaczeniu przymiotnym
|
|
tij,
ti – ktoś, coś
poiÒj, poi£, poiÒn
– pewien, jakiś
pÒteroj, potšra, pÒteron
– któryś, którykolwiek z dwóch
|
p©j,
p©sa, p©n; ¤paj, ¤pasa,
¤pan; ›kastoj, ˜k£sta, ›kaston – każdy
Óstij, ¼tij, Óti – którykolwiek
|
X
|
DODATKI GRAMATYCZNE
 |
|
|
Zaimki osobowe (personalia)
ja, ty,
my, wy
ego, tu, nos, vos
|
Zaimek
zwrotny
(reflexivum)
|
|
Zaimki osobowe (personalia)
ja, ty,
my, wy
™gè, sÚ, ¹me‹j, Øme‹j
|
Zaimek
zwrotny
(reflexivum)
|
S
I
N
G
U
L
A
R
I
S
|
N.
|
ego – ja
|
tu – ty
|
–
|
N.
|
™gè
|
sÚ
|
-
|
–
|
|
G.
|
mei
|
tui
|
sui siebie
|
G.
|
™moà = mou
|
smoà - sou
|
aÙtoà,
aÙtÁj, aÙtoà
|
os. 1: ™mautoà,-Áj
os. 2: seautoà,-Áj
os.
3:
˜autoà,-Áj
|
|
D.
|
mihi
|
tibi
|
sibi sobie
|
D.
|
™mo… = moi
|
so… = soi
|
aÙtù, aÙtÍ, aÙtù
|
os. 1: ™mautù,-Í
os. 2: seautù,-Í
os.
3:
˜autù,-Í
|
|
Acc.
|
me
|
te
|
se siebie
|
Acc.
|
™mš = me
|
sš = se
|
j, aÙt»n, aÙtÒn
|
os. 1: ™mautÒn,-»n
os. 2: seautÒn,-»n
os.
3:
˜autÒn,-»n
|
|
Abl.
|
me
|
te
|
se sobą
|
|
|
|
|
Zamiast cum me, cum te
itd.
mówi się: mecum, tecum,
nobiscum, vobiscum, secum
|
|
Jako zaimka osobowego os. 3
używano w Nom. zaimków wskazujących:
Óde, oátoj, ™ke‹noj,
w pozostałych przypadkach
zaimka aÙtoj bez
rodzajnika.
|
|
|
|
P
L
U
R
A
L
I
S
|
N.
|
nos – my
|
vos – wy
|
–
|
N.
|
¹me‹j
|
Øme‹j
|
-
|
–
|
|
G.
|
nostri nas
nostrum z nas
|
vestri was
vestrum z was
|
sui siebie
|
G.
|
¹mîn
|
Ømîn
|
aÙtîn,
aÙtîn, aÙtîn
|
os. 1: ¹mîn aÙtîn
os. 2: Ømîn aÙtîn
os.
3:
sfîn aÙtîn = ˜autîn
|
|
D.
|
nobis
|
vobis
|
sibi sobie
|
D.
|
¹m‹n
|
Øm‹n
|
aÙto‹j,
aÙta‹j, aÙto‹j
|
os. 1: ¹m‹n aÙto‹j,-a‹j
os. 2: Øm‹n aÙto‹j,-a‹j
os.
3:
sf…sin aÙto‹j,-a‹j = ˜auto‹j,-a‹j
|
|
Acc.
|
nos
|
vos
|
se siebie
|
Acc.
|
¹m©j
|
Øm©j
|
aÙtoÚj, aÙt£j,
aÙt£
|
os. 1: ¹m©j aÙtoÚj,-£j
os. 2: Øm©j aÙtoÚj,-£j
os.
3:
sf©j aÙtoÚj,-£j, sfša aÙt£ = ˜autoÚj,-£j,-£
|
|
Abl.
|
nobis
|
vobis
|
se sobą
|
|
|
|
X
|
Zaimki dzierżawcze (possessiva)
mój,
twój, swój
meus, mea, meum; tuus, tua, tuum; suus, sua,
suum
|
|
Zaimki dzierżawcze (possessiva)
mój,
twój, swój
™mÒj, ™m», ™mÒn; sÒj,
s»,
sÒn;
dla
os. 3 plur: sfšteroj (swój,
ich)
|
|
S
I
N
G
U
L
A
R
I
S
|
N.
|
meus, mea, meum
|
tuus, tua, tuum
|
suus, sua, suum
|
N.
|
™mÒj,
™m»,
™mÒn
|
sÒj,
s»,
sÒn
|
sfšteroj
sfetšra
sfšteron
|
|
G.
|
mei, meae, mei
|
tui, tuae, tui
|
sui, suae, sui
|
G.
|
™moà, ™mÁj, ™moà
|
soà, sÁj, soà
|
sfetšrou,
sfetšraj, sfetšrou
|
|
D.
|
meo, meae, mei
|
tuo, tuae, tuo
|
suo, suae, suo
|
D.
|
™mù,
™mÍ,
™mù
|
sù, sÍ, sù
|
sfetšrJ,
sfetšrV,
sfetšrJ
|
|
Acc.
|
meum, meam, meum
|
tuum, tuam, tuum
|
suum, suam, suum
|
Acc.
|
™mÒn,
™m»n, ™mÒn
|
sÒn,
s»n, sÒn
|
sfšteron,
sfšteran,
sfšteron
|
|
Abl.
|
meo, mea, meo
|
tuo, tua, tuo
|
suo, sua, suo
|
|
|
|
|
P
L
U
R
A
L
I
S
|
N.
|
mei, meae, mea
|
tui, tuae, tua
|
sui, suae, sua
|
N.
|
™mo…, ™ma…, ™m£
|
so…,
sa…,
s£
|
sfšteroi, sfšterai,
sfštera
|
|
G.
|
meōrum, mearum, meorum
|
tuōrum; tuarum, tuorum
|
suōrum, suarum, suorum
|
G.
|
™mîn, ™mîn, ™mîn,
|
sîn, sîn, sîn
|
sfetšrwn
sfeterîn
sfetšrwn
|
|
D.
|
meis
|
tuis
|
suis
|
D.
|
™mo‹j, ™ma‹j, ™mo‹j
|
so‹j, sa‹j, so‹j
|
sfetšroij
sfetšraij
sfetšroij
|
|
Acc.
|
meos
|
tuos
|
suos
|
Acc.
|
™moÚj,
™m£j, ™m£
|
soÚj,
s£j, s£
|
sfetšrouj
sfetšraj
sfštera
|
|
Abl.
|
meis
|
tuis
|
suis
|
|
|
|
|
Zaimek dzierżawczy nasz, wasz:
noster, nostra, nostrum
vester, vestra, vestrum
odmieniają się regularnie wg
dekl. I i II
|
|
Zaimek dzierżawczy nasz, wasz:
¹mšteroj, ¹metšra,
¹mšteron
Ømšteroj, Ømetšra, Ømšteron
odmieniają się regularnie wg
dekl. I i II
|
|
|
X
|
Zaimki pytajne (interrogativa)
kto?
co?
quis? quid?
|
Zaimek względny (relativum)
który,
która, które;
jaki,
jaka, jakie
qui, quae, quod
|
|
Zaimki pytajne (interrogativa)
kto?
co?
t…j; t…;
|
Zaimek względny (relativum)
który,
która, które;
jaki,
jaka, jakie
Ój, Â,
Ó
|
|
S
I
N
G
U
L
A
R
I
S
|
N.
|
quis?
kto?
|
quid?
co?
|
qui
który
|
quae
która
|
quod
które
|
N.
|
m.f.
t…j
|
n.
t…
|
Ój
|
Â
|
Ó
|
|
G.
|
cuius?
kogo?
|
cuius?
czego?
|
cuius
którego
|
cuius
której
|
cuius
którego
|
G.
|
t…noj
|
t…noj
|
oá
|
Âj
|
oá
|
|
D.
|
cui?
komu?
|
cui?
czemu?
|
cui
któremu
|
cui
której
|
cui
któremu
|
D.
|
t…ni
|
t…ni
|
ú
|
Î
|
ú
|
|
Acc.
|
quem?
kogo?
|
quid?
co?
|
quem
którego
|
quam
którą
|
quod
które
|
Acc.
|
t…na
|
t…
|
Ón
|
Ân
|
Ó
|
|
Abl.
|
quo?
kim?
|
quo?
czym?
|
quō
którym
|
quā
którą
|
quō
którym
|
|
|
|
|
P
L
U
R
A
L
I
S
|
N.
|
|
|
qui
którzy
|
quae
które
|
quae
które
|
N.
|
t…nej
|
t…na
|
o†
|
a†
|
¤
|
|
G.
|
|
|
quōrum
których
|
quārum
których
|
quōrum
których
|
G.
|
t…nwn
|
t…nwn
|
ïn
|
ïn
|
ïn
|
|
D.
|
|
|
quibus
którym
|
quibus
którym
|
quibus
którym
|
D.
|
t…si(n)
|
t…si(n)
|
oŒj
|
aŒj
|
oŒj
|
|
Acc.
|
|
|
quos
których
|
quas
które
|
quae
które
|
Acc.
|
t…naj
|
t…na
|
oÛj
|
¤j
|
¤
|
|
Abl.
|
|
|
quibus
którymi
|
quibus
którymi
|
quibus
którymi
|
|
|
|
|
Zaimek
pytajny może zostać wzmocniony przyrostkiem
–nam: quisnam?,
quemnam?
|
Zamiast cum
quo mówi się quocum,
zamiast cum
quibus mówi się quibuscum
|
|
|
|
X
|
Zaimki wskazujące –
pronomina demonstrativa (1)
|
|
is, ea, id
ten, ta, to; on,
ona, ono
|
hic, haec, hoc
ten oto, ten nasz,
ten obecny
|
|
Óde, Âde, tÒde
ten
oto, ten tutaj
|
|
S
I
N
G
U
L
A
R
I
S
|
N.
|
is
|
ea
|
id
|
hic
|
haec
|
hoc
|
N.
|
Óde
|
Âde
|
tÒde
|
|
G.
|
eius
|
eius
|
eius
|
huius
|
huius
|
huius
|
G.
|
toàde
|
tÁsde
|
toàde
|
|
D.
|
ei
|
ei
|
ei
|
huic
|
huic
|
huic
|
D.
|
tùde
|
tÍde
|
tùde
|
|
Acc.
|
eum
|
eam
|
id
|
hunc
|
hanc
|
hoc
|
Acc.
|
tÒnde
|
t»nde
|
tÒde
|
|
Abl.
|
eō
|
eā
|
eō
|
hōc
|
hāc
|
hōc
|
|
|
|
|
P
L
U
R
A
L
I
S
|
N.
|
ei (ii)
|
eae
|
ea
|
hi
|
hae
|
haec
|
N.
|
oŒde
|
aŒde
|
t£de
|
|
G.
|
eōrum
|
eārum
|
eōrum
|
hōrum
|
hārum
|
hōrum
|
G.
|
tînde
|
tînde
|
tînde
|
|
D.
|
eis (iis)
|
eis (iis)
|
eis (iis)
|
his
|
his
|
his
|
D.
|
to‹sde
|
ta‹sde
|
to‹sde
|
|
Acc.
|
eos
|
eas
|
ea
|
hos
|
has
|
haec
|
Acc.
|
toÚsde
|
t£sde
|
t£de
|
|
Abl.
|
eis (iis)
|
eis (iis)
|
eis (iis)
|
his
|
his
|
his
|
|
|
|
X
|
Zaimki
wskazujące – pronomina demonstrativa
(2)
|
|
iste,
iste, istud
ten, ta, to (ten twój, ten wasz)
|
|
oátoj, aÛth, toàto
ten, ta, to (ten twój, ten wasz)
|
|
S
I
N
G
U
L
A
R
I
S
|
N.
|
iste
|
ista
|
istud
|
N.
|
oátoj
|
aÛth
|
toàto
|
|
G.
|
istíus
|
istíus
|
istíus
|
G.
|
toÚtou
|
taÚthj
|
toÚtou
|
|
D.
|
isti
|
isti
|
isti
|
D.
|
toÚtJ
|
taÚtV
|
toÚtJ
|
|
Acc.
|
istum
|
istam
|
istud
|
Acc.
|
toÚton
|
taÚthn
|
toàto
|
|
Abl.
|
istō
|
istā
|
istō
|
|
|
|
|
P
L
U
R
A
L
I
S
|
N.
|
isti
|
istae
|
ista
|
N.
|
oátoi
|
aátai
|
taàta
|
|
G.
|
istōrum
|
istārum
|
istōrum
|
G.
|
toÚtwn
|
toÚtwn
|
toÚtwn
|
|
D.
|
istis
|
istis
|
istis
|
D.
|
toÚtoij
|
taÚtaij
|
toÚtoij
|
|
Acc.
|
istos
|
istas
|
ista
|
Acc.
|
toÚtouj
|
taÚtaj
|
taàta
|
|
Abl.
|
istis
|
istis
|
istis
|
|
|
|
X
|
Zaimki
wskazujące – pronomina demonstrativa
(3)
|
|
ille,
illa, illud
tamten, tamta, tamto;
ów, owa, owo
|
|
™ke‹noj, ™ke…nh,
™ke‹no
tamten,
ten tam, ów
|
|
S
I
N
G
U
L
A
R
I
S
|
N.
|
ille
|
illa
|
illud
|
N.
|
™ke‹noj
|
™ke…nh
|
™ke‹no
|
|
G.
|
illíus
|
illíus
|
illíus
|
G.
|
™ke…nou
|
™ke…nhj
|
™ke…nou
|
|
D.
|
illi
|
illi
|
illi
|
D.
|
™ke…nJ
|
™ke…nV
|
™ke…nJ
|
|
Acc.
|
illum
|
illam
|
illud
|
Acc.
|
™ke‹non
|
™ke…nhn
|
™ke‹no
|
|
Abl.
|
illō
|
illā
|
illō
|
|
|
|
|
P
L
U
R
A
L
I
S
|
N.
|
illi
|
illae
|
illa
|
N.
|
™ke‹noi
|
™ke‹nai
|
™ke‹na
|
|
G.
|
illōrum
|
illārum
|
illōrum
|
G.
|
™ke…nwn
|
™ke…nwn
|
™ke…nwn
|
|
D.
|
illis
|
illis
|
illis
|
D.
|
™ke…noij
|
™ke…naij
|
™ke…noij
|
|
Acc.
|
illos
|
illas
|
illa
|
Acc.
|
™ke…nouj
|
™ke…naj
|
™ke‹na
|
|
Abl.
|
illis
|
illis
|
illis
|
|
|
|
X
|
Zaimki wskazujące – pronomina
demonstrativa (4)
|
|
ipse, ipsa, ipsum
sam,
sama, samo; on sam;
on
właśnie
|
|
aÙtÒj, aÙt», aÙtÒ(n)
sam, on
sam
|
|
S
I
N
G
U
L
A
R
I
S
|
N.
|
ipse
|
ipsa
|
ipsum
|
N.
|
aÙtÒj
|
aÙt»
|
aÙtÒ(n)
|
|
G.
|
ipsíus
|
ipsíus
|
ipsíus
|
G.
|
aÙtoà
|
aÙtÁj
|
aÙtoà
|
|
D.
|
ipsi
|
ipsi
|
ipsi
|
D.
|
aÙtù
|
aÙtÍ
|
aÙtù
|
|
Acc.
|
ipsum
|
ipsam
|
ipsum
|
Acc.
|
aÙtÒn
|
aÙt»n
|
aÙtÒ(n)
|
|
Abl.
|
ipsō
|
ipsā
|
ipsō
|
|
|
|
|
P
L
U
R
A
L
I
S
|
N.
|
ipsi
|
ipsae
|
ipsa
|
N.
|
aÙto…
|
aÙta…
|
aÙt£
|
|
G.
|
ipsōrum
|
ipsārum
|
ipsōrum
|
G.
|
aÙtîn
|
aÙtîn
|
aÙtîn
|
|
D.
|
ipsis
|
ipsis
|
ipsis
|
D.
|
aÙto…j
|
aÙta…j
|
aÙto…j
|
|
Acc.
|
ipsos
|
ipsas
|
ipsa
|
Acc.
|
aÙtoÚj
|
aÙt£j
|
aÙt£
|
|
Abl.
|
ipsis
|
ipsis
|
ipsis
|
|
|
|
X
|
SumpÒsion